Eğitim Yönetiminde Liyakat ve Güncel Atama Sorunları

 “Eğitimde başarı, liyakatli liderlerin elinde gerçekleşir.”

Eğitim kurumlarının etkinliği, büyük ölçüde eğitim yöneticilerinin niteliklerine ve atama süreçlerinin şeffaflığına bağlıdır. Türkiye'de eğitim yöneticilerinin atanmasında liyakat ilkesinin yeterince uygulanmaması, okul başarısızlıklarına ve eğitim sisteminin verimsizliğine yol açmaktadır.

Eğitim kurumları, bireyleri topluma hazırlama, bilgi ve beceri kazandırma süreçlerinde kritik bir rol oynayan yapılar olarak, toplumların kalkınması ve sürdürülebilir gelişimi açısından büyük öneme sahiptir. Bu kurumların etkinliği, yalnızca eğitim programlarının kalitesine değil, aynı zamanda bu programları yöneten eğitim yöneticilerinin niteliklerine ve atama süreçlerinin şeffaflığına da doğrudan bağlıdır.

Türkiye’de eğitim yöneticilerinin atanmasında liyakat ilkesinin yeterince uygulanmaması, okul yönetiminde aksamalara, kaynakların etkin kullanılmamasına ve öğretmen ile öğrenci motivasyonunun düşmesine yol açmaktadır. Liyakat temelli olmayan atamalar, yönetim süreçlerinde belirsizlikler ve kayırmacılık gibi olumsuz durumları beraberinde getirirken, okulların başarısızlık riskini artırmakta ve eğitim sisteminin genel verimliliğini düşürmektedir. Bu bağlamda, eğitim yöneticilerinin atanmasında adil, şeffaf ve liyakata dayalı kriterlerin uygulanması, hem bireysel hem de kurumsal başarıyı artıracak, eğitim sisteminin bütünlüğünü ve sürdürülebilirliğini güçlendirecektir.

Liyakat, bir kişinin göreve uygunluk ve yeterlilik durumunu ifade eder. Eğitim yöneticilerinin atanmasında liyakat ilkesinin ön planda tutulması, okulların verimli bir şekilde yönetilmesini sağlar. Ancak Türkiye'de eğitim yöneticilerinin atanmasında liyakat yerine siyasi ve ideolojik yakınlıklar, sendikal aidiyetler gibi faktörler öne çıkmaktadır. Bu durum, okul yönetiminde objektiflik ve adaletin sağlanmasını engeller.

Türkiye’de eğitim yöneticisi atamaları genellikle geçici görevlendirme yazılarıyla yapılmaktadır. Bu durum, yöneticilerin pozisyonlarının kalıcı olup olmayacağından emin olamamalarına yol açmakta ve görevlerini “her an değiştirilebilirim” düşüncesiyle yürütmelerine sebep olmaktadır. Sonuç olarak, yöneticiler yeterince motive olamamakta, uzun vadeli planlama ve stratejik yönetim konusunda isteksiz davranabilmekte ve bu durum okul yönetiminin etkinliğini olumsuz etkilemektedir. Geçici görevlendirmeler, eğitim kurumlarında sürdürülebilir başarı ve istikrarlı yönetim kültürünün oluşmasını da zorlaştırmaktadır.

Liyakat temelli yönetici atamaları, eğitim kurumlarının etkinliğini artırır. Bu tür atamalar, yöneticilerin pedagojik bilgi ve liderlik becerilerini kullanarak okulun verimli çalışmasını sağlar. Ayrıca, liyakat ilkesine dayalı atamalar, öğretmenlerin motivasyonunu artırır ve okul kültürünün güçlenmesine katkı sağlar.

Çözüm Önerileri

Eğitim yöneticisi atamalarında yazılı sınav sonuçları belirleyici olmalı, mülakatlar ise sadece tamamlayıcı bir rol üstlenmelidir.

Atama süreçleri şeffaf olmalı ve bağımsız denetim mekanizmaları oluşturulmalıdır.

Yönetici adaylarına yönelik hizmet içi eğitim ve gelişim programları düzenlenmeli, liderlik ve yönetim becerileri geliştirilmeye çalışılmalıdır.

Atama süreçlerinde sendikal aidiyetler ve siyasi görüşler etkili olmamalıdır.

Eğitim yöneticilerinin atanmasında liyakat ilkesinin ön planda tutulması, sadece bireysel yöneticilerin performansını artırmakla kalmaz; aynı zamanda eğitim kurumlarının genel işleyişinde düzen, verimlilik ve sürdürülebilir başarı sağlar. Liyakat temelli atamalar, yöneticilerin pedagojik bilgi, liderlik becerileri ve stratejik planlama yetkinliklerini etkili bir şekilde kullanmasına imkân tanır. Bu sayede öğretmenlerin motivasyonu artar, okul kültürü güçlenir ve öğrencilerin akademik başarıları üzerinde doğrudan olumlu etkiler ortaya çıkar. Türkiye’de hâlihazırda uygulanan sistemde ise siyasi, ideolojik veya sosyal bağlantılar gibi liyakat dışı kriterler ön planda tutulduğunda, yönetim süreçlerinde aksaklıklar, kaynakların verimsiz kullanımı ve okul başarısında düşüş gözlemlenmektedir.

Bu nedenle, eğitim yöneticisi atama süreçlerinin şeffaf, ölçülebilir ve liyakata dayalı kriterlerle düzenlenmesi, hem okulların performansını artıracak hem de eğitim sisteminin bütünlüğünü ve toplumun eğitimden beklentilerini karşılamasını sağlayacaktır. Liyakat esaslı yönetici atamaları, yalnızca eğitim kurumlarının değil, toplumun genel olarak bilgi, beceri ve değerler kazanımı açısından da sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlayacaktır. Liyakat ilkesinin sistematik bir şekilde uygulanması, Türkiye eğitim sisteminin kalitesini yükseltmenin ve toplumsal beklentilere etkin bir şekilde cevap vermenin en temel şartıdır.